گروه ادب: ترجمه همواره با حدودها و محدودیت‌هایی مواجه است و اگر مترجم قرآن به این حدودها و محدودیت‌ها توجه داشته باشد، درمی‌یابد که قرآن تا چه میزان ترجمه‌پذیر است.

حجت‌الاسلام و المسلمین «غلامحسین اعرابی» عضو هیئت علمی دانشگاه قم در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با بیان این مطلب گفت: در طول تاریخ همواره بحث ترجمه‌نا‌پذیری قرآن وجود داشته است و با این نظریه برخی قائلند که ترجمه این کتاب آسمانی امکان‌پذیر نیست؛ چون هر زبانی در یک شرایط خاصی شکل می‌یابد و هیچ‌گاه نمی‌توان شرایط و ضوابط زبانی را به زبان دیگری ترجمه کرد.

او افزود: پس از بحث امکان ترجمه، بحث جواز ترجمه قرآن مطرح می‌شود، در بین علمای اسلامی عده‌ای موافق ترجمه و عده‌ای مخالف ترجمه هستند که علت مخالفتشان هم محدودیت‌هایی است که در ترجمه وجود دارد؛ آن‌ها معتقدند، ترجمه عنصری می‌شود، مغایر با قرآن و نکات بلند و رفیع قرآن که در ترجمه وجود ندارد؛ درنتیجه این افراد به ترجمه تفسیری از قرآن روی می‌آورند تا مراد خداوند به مخاطب فارسی‌زبان منتقل شود.

این استاد دانشگاه با توجه به دیدگاه‌های مختلف در این زمینه بیان کرد: در مقابل بسیاری از علمای اسلامی هم با رعایت این محدودیت‌‌ها و حدودها ترجمه قرآن را جایز می‌دانند و معتقدند بهترین نوع ترجمه، ترجمه اقتباسی است تا متن به نحوی ترجمه شود که ارتباط با مخاطب برقرار کرده و پیام متن اصلی را به مخاطب منتقل کند.

اعرابی حدودها و محدودیت‌های ترجمه قرآن را چنین بیان کرد: حدودها شامل آشنایی مترجم به زبان قرآن، لهجه عرب و ادبیات عرب است، در واقع مترجم باید به مراد قرآن پی برده باشد و بعد وارد ترجمه شود. اما محدودیت‌ها چیز دیگری است، گاهی مواقع قرآن مطابق با عرف ابتدای اسلام مطالبی را بیان کرده که برداشت خاصی را به دنبال داشته است؛ این در حالیست که عرف مخاطب فارسی زبان امروز چنین برداشتی را ندارد.

او ادامه داد: موارد زیادی وجود دارد که در ترجمه به سادگی منتقل نمی‌شوند، ترجمه این دسته از موارد نیاز به تبحر و ارتباط برقرار کردن مترجم با مخاطب دارد؛ برای مثال در ترجمه صفات خدا به صورت تحت‌الفظی ممکن است انسان به تحریف یا تجسم سوق یابد و یا در ترجمه اصطلاحاتی مانند بهشت، جهنم، قیامت باید مراقب باشیم که به نحوی ترجمه شود که مخاطب را دچار اشتباه نکند.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم در پایان گفت: ترجمه هم مانند تفسیر قرآن است؛ از این جهت که نمی‌توان گفت، ما به یک ترجمه یا تفسیر تمام‌عیار رسیدیم و دیگر نیازی در این زمینه نداریم؛ ترجمه باید متناسب با پیشرفت زمان و مکان حرکت کند و ترجمه‌ها باید تجدید شوند، اگرچه ترجمه‌هایی که تا الان ارائه شده است، هرکدام به سهم خود در رساندن پیام قرآن موثر بوده‌اند؛ اما هیچ‌گاه ترجمه کامل و مطلق از قرآن نداشته و نداریم، متناسب با پیشرفت فرهنگ و علوم باید ترجمه‌ها هم تجدید شود و حتی ترجمه‌های گروهی و جمعی صورت گیرد و تعداد اندیشه‌های بیشتری با مشورت هم اقدام به ترجمه کنند، در این صورت است که ترجمه موفق خواهدبود.